Eén van de eerste dingen die iedere aspirant drinker leert is dat whisky wordt gedronken per dram en dat de handeling zelf passend dramming wordt genoemd. Vervolgens ontdek je dat de dram een immens flexibele maateenheid is en dat dit eigenlijk een deel van het geheim is waarom dramming in gezelschap zo leuk is.
Het gemakkelijke antwoord
Voor persoonlijk gebruik is een dram precies de juiste hoeveelheid whisky waarmee je je op een bepaald moment comfortabel voelt. De grootte van een dram kan verder worden gespecificeerd met beschrijvingen variërend van weinig, via doorsnee naar royaal. Afhankelijk van de aanleg, de stemming van de dag, alsook het niveau van dronkenschap van de schenker, hebben deze specificaties de neiging om aan de royale kant van de schaal samen te komen.
Het vergt enige oefening om dram’s van redelijke omvang uit de losse pols te vervaardigen. Als punt van oriëntatie kan de beginner het niveau aanhouden waar de diameter van de het glas op zijn breedst is; dit is meestal een fatsoenlijk middelgrote dram. Het moet duidelijk zijn dat het niet valt aan te raden om deze methode te gebruiken bij de tumbler want die zou je direct tot de rand moeten vullen.
Voor degenen die meer details willen weten
Het wordt wat ingewikkelder als je je whisky per dram wilt verkopen.
Je moet dan de grootte van de dram opgeven. En vaak ben je niet eens vrij om een maat naar eigen wens te kiezen maar dien je je te houden aan dram maten die gedefinieerd zijn door de wetgeving van het land waarin je je bevindt.
De Griekse drachme
Laten we eerst eens kijken naar het woord dram zelf. Het is afgeleid van de Griekse drachme, een oud gewicht van plm. 4,37 gram.
In het avoirdupoids-systeem wordt een dram gedefinieerd als 1/16de van een ounce en die is precies 1,7718451953125 gram. We willen onze whisky natuurlijk niet verkopen per gram, dus gelukkig is er ook een vloeibare versie van de dram, genaamd de fluid dram. Om de één of andere vreemde reden wordt deze gedefinieerd als 1/8ste van een fluid ounce. Aangezien de VS en het imperiaal stelsel totaal verschillende definities gebruiken voor hun volume-eenheden, eindigen we met 3,6966911953125 ml voor een imperial fluid dram of 3,5516328125 ml voor een Amerikaanse fluid dram. Deze maat is nogal wat aan de kleine kant; het is niet veel meer dan een slok.
In de praktijk
In de praktijk heeft een grotere hoeveelheid natuurlijk de voorkeur dus in de VS is de standaard maat een Amerikaanse fl.oz of andere veelvouden van 0,5 fl.oz. Zoals zo vaak zijn dingen in het Verenigd Koninkrijk een beetje ingewikkelder. Vroeger was de eenheid van keuze “the gill” oftewel “de kwart pint”. Een kwart pint is natuurlijk veel te klein voor een biertje en veel te groot voor een gemiddelde whisky; meer geschikt als maat voor een kopje koffie of misschien een glas wijn. Alcoholische dranken werden opgediend in hoeveelheden van 1/6de, 1/5de of 1/4de van een gill of respectieveleijk 35,5, 28,4 of 23,7 ml. 1/5de van een gill is hetzelfde als een imperiale fluid ounce.
Zowel het Verenigd Koninkrijk als Ierland namen in de jaren 70 min of meer het metrieke stelsel aan, waarmee de maten werden omgezet in de milliliter eenheid. Ierland besloot de grote 1/4de gill van 35,5 ml als standaard dram te gaan hanteren, de Engelse caféhouders hebben de keuze tussen het serveren van 25 of 35 ml.
Landen met een langere metrische traditie zijn gelukkig niet beïnvloed door dit struikgewas van breuken en decimale getallen. Maar verwacht niet dat in heel Europa de drams overal in dezelfde maat worden geserveerd! In Duitsland is de standaard maat 20 ml maar whisky wordt ook vaak aangeboden in 40 ml (ziet er beter uit in de tumbler met ijs…), in Frankrijk is 30 ml gebruikelijk, in Nederland 35 ml en ga zo maar door.
Zoals je ziet, zelfs als een dram nog zo goed mogelijk wordt omschreven, dan nog is zijn flexibiliteit in volume is moeilijk te begrijpen.
