<p dir=”ltr”>Het vat is een belangrijk onderdeel in de rijping van de whisky. Vorige keer heb ik je verteld over het maken van een whisky vat. De volgende keer komen de verschillende houtsoorten aan bod. Vandaag ga ik in op de verschillende soorten vaten die er zijn.
Whisky vat types en capaciteiten
Als je een fles whisky koopt dan kan het type vat dat werd gebruikt tijdens de rijping op het etiket vermeld zijn. Dit zie je vooral op het etiket van een onafhankelijke bottelaar. Maar wat kan het type en de grootte van het vat ons echt vertellen? Het meest elementaire ding om te onthouden is dat hoe kleiner het vat, hoe meer contact er is geweest met het hout.
Het kan heel verwarrend zijn als je niet zeker bent van de verschillen. Daarom heb ik onderstaande lijst opgesteld. Hierin staan de tien belangrijkste soorten vaten die gebruikt worden in de whiskyindustrie.
Gorda
(capaciteit 700 liter)
Een grote ton oorspronkelijk uit de Amerikaanse whiskyindustrie, gemaakt van Amerikaans eiken. Ze worden af en toe gebruikt voor het rijpen van whisky maar vooral voor het huwen (“marrying”): het bij elkaar voegen van verschillende whiksy’s voor de blended of de vatted whisky productie.
Madeira Drum
(650 liter)
Een kort en dik vat met een zeer grote diameter, gemaakt van zeer dikke duigen van Frans eiken. Zoals de naam al doet vermoeden zijn deze vaten gebruikt in de Madeira-wijn industrie en ze worden af en toe gebruikt voor het finishen van enkele whisky’s .
Port Pipe
(650 liter)
Dit is een lang en dun vat gemaakt van dikke duigen van Europees eiken. Het ziet eruit als een gewoon vat dat uitgerekt is aan ieder uiteinde. Ze worden gebruikt om port te rijpen en worden gebruikt in de whiskyindustrie voor het finishen.
Butt
(500 liter)
Een lang en smal vat gemaakt van dikke duigen van Europees eiken. Ze worden op grote schaal gebruikt in de sherry-industrie in Spanje. Butts zijn de meest voorkomende vorm van sherry vaten die worden gebruikt door de whisky-industrie .
Puncheon
(500 liter)
Er zijn twee soorten van het puncheon vat. De meest voorkomende is de ‘machine puncheon’. Deze is kort en dik en gemaakt van dikke duigen van Amerikaans eiken. De tweede is de ‘sherry vorm puncheon’ die langwerpig is en gemaakt wordt van dunnere duigen van Spaanse eiken. Ze worden gebruikt in respectievelijk de rum en sherry industrie en worden meestal gebruikt om whisky te finishen.
Barrique
(300 liter)
Dit zijn vaten die algemeen worden gebruikt in de wijnindustrie. Deze vaten worden in plaats van met metalen hoepels door latten omringd. In de whisky industrie worden ze gebruikt om whisky een ‘wijnvat finish’ te geven.
Hogshead
(225 liter)
Het woord hogshead is afgeleid van de 15e eeuwse Engels term ‘hogges hede’, waarin werd verwezen naar een meeteenheid die gelijk stond aan 63 gallon. Tegenwoordig worden deze vaten gemaakt van Amerikaans wit eiken. De hogshead’s worden veel gebruikt voor het rijpen van bourbon. Daarna worden ze naar Schotland en Ierland verscheept. Het is één van de meest voorkomende vormen die voor het rijpen van whisky gebruikt wordt.
ASB
(200 liter)
De ASB (American Standard Barrel) is afgeleid van de hogshead waarbij de capaciteit op 200 liter is afgerond. Het vat wordt gemaakt van Amerikaanse wit eiken en de vaten worden veel gebruikt in de bourbon industrie waarna ze zeer vaak gebruikt worden bij de rijping van Schotse en Ierse whisky. Als je een op bourbon vat gerijpte whisky ziet dan is dit zeer waarschijnlijk gerijpt op een ASB vat.
Quarter Cask
(50 liter)
De Quarter Cask is een vat ter grootte van een kwart van een ASB waarbij de verhoudingen van de ASB gelijk blijven. Door het formaat is het vat erg in contact met het distillaat. De verhouding tussen distillaat en houtoppervlak zorgt er voor dat de whisky snel smaak krijgt. Het vat wordt door brouwers liefkozend ook wel ‘Firkin’ oftewel ‘Vaatje’ genoemd.
“Bloed bad” (Blood tub)
(40 liter)
Een klein vat dat vooral gebruikt wordt bij het brouwen van bier maar dat heel af en toe door distilleerderijen gebruikt wordt om een speciale whisky te laten rijpen. De vaten hebben een langwerpige ovale vorm. Dit maakte het transport per paard gemakkelijk.
Hoe kleiner het vat hoe meer contact er is tussen het hout en de whisky in wording. Om veel smaak aan een whisky toe te voegen is een klein vat dus beter dan een groot vat.
